میرزا فتحعلی آخوندزاده با حركت از این اصل كه آنچه قابل رویت نیست، قابل باور نیز نخواهد بود، وجود “صانع و موجد“ را رد می‌كند. او بر خلاف مذهبیون وجود كائنات را بی مسبب می‌داند و دور تسلسل را باطل می‌شمرد. ماده از بین نمی‌رود و از عدم نیز چیزی بوجود نمی‌آید “ كثرات كه تظاهر وجود كائنات است مدام در حال تغییر است و مرگ تصوری است كه انسان از تبدل اشیاء دارد. تركیب موالید از عناصر است. باقتضای طبیعت چند روزی عناصر با یكدیگر تالیف یافته‌اند. وقتی كه تركیب جسد متلاشی شد معاد عنصر باز عنصر است. از اینرو قیامتی در كار نیست… روح نیز از قانون عمومی كائنات مستثنی نیست زیرا خود از تكفیات ماده است… روح از تركیب جسم بظهور آمده و با متلاشی شدن جسم زائل می‌شود… تغییر نه تنها ممكن است بلكه از خصوصیات و ضروریات حیات است. هر پدیده‌ای در عالم وجود نوبتی دارد و چون مهلتش سر آمد جای خود را به دیگری میپردازد…
