روز نهم نوامبر روز جهانی ضد فاشیسم و یهودی ستیزی و همچنین سالروز سقوط دیوار برلین است. به همین مناسبت بنیاد عبدلرحمن برومند مقالۀ “مسئولیت شخصی در دوران دیکتاتوری” تألیف هانا آرنت، یکی از مهم ترین نظریه پردازان نظام های توتالیتر، را به زبان فارسی ترجمه و در اختیار عموم می گذارد.
آرنت طی سالهای پس از انقلاب ٥٧، در میان نسل جوانی که ازجمله در نتیجۀ عملکرد سیاسیشان، جمهوری اسلامی همچون یک پدیدۀ نامحتمل و حیرتانگیز شکل گرفت، چهرهای شناخته شده بود.
آرنت با تحلیل و بررسی نظامهای توتالیتر در کتاب “توتالیتاریسم2″، بسیاری از این نسل را به شناخت و درک روشنتر از ماهیت جمهوری اسلامی رهنمون شد.
ارتباط اندیشههای آرنت با مسائل کنونی مطرح در ایران، ارتباطی منطقی است.
«جمهوری اسلامی»، یک پدیدۀ انقلابی مدرن است که آشکارا خود را میراثخوار سنت انقلابی میداند که با انقلاب کبیر فرانسه آغاز شد و با انقلاب اکتبر روسیه ادامه و گسترش یافت و در طول قرن بیستم، الهامبخش بسیاری از انقلابها در کشورهای دیگر بود. انقلاب اسلامى در ایران اگرچه دگردیسى نوینی در پدیدۀ انقلابهای مدرن است، با این حال، مکانیسم یکسانى با همان پدیده دارد. همین بس که دقت کنیم به نهادهای بنیانی انقلاب اسلامی، چون دادگاه های انقلاب، کمیتههای انقلاب و … که نه تنها کارکردشان بلکه حتی در مواردی، نامشان نیز با همتاهایشان در انقلاب فرانسه یا روسیه یکسان است. از اینرو، نزدیکی جمهوری اسلامی با نظامهای توتالیتر ﴿غیرمذهبى یا ضدمذهبی﴾ چون اتحاد جماهیر شوروی، چین کمونیست، کوبا و کرۀ شمالی، به دلیل وجوه اشتراک در یک سنت انقلابی، شگفتآور نیست.
هانا آرنت از جمله متفکران غربی است که پس از جنگ جهانی دوم، راه مبارزه با توتالیتاریسم را در شناخت دقیق ماهیت این نظام وعلل پیدایش آن مىدانستند.
وی معتقد بود برای از میان بردن توتالیتاریسم باید آن را شناخت و تاریخ آن را “مهار کرد”.
نسل هایی که در نیمۀ دوم قرن بیستم به مبارزه علیه توتالیتاریسم کمونیستى پرداختند از اندیشۀ او بهرۀ فراوان بردند.
فوریه 04