پژوهشی بسیار زیبا از سعید نفیسی درباره تاریخچه و چگونگی پیدایی تصوف در ایران میباشد. ریشه تصوف در ایران و چگونگی شکل گیری و پیدایش آن، بزرگان صوفی و آثار مهم این فرقه، از مباحث مطرح شده در این کتاب هستند. تصوف در ایران دارای قدمتی بسیار طولانی است. مسیری که تصوف در ایران طی کرد تا به بالندگی رسیده و از دل آن مولوی ها و شمس تبریزی ها و عطارها بیرون آیند؛ او معتقد است که در کشور شاد و همیشه غرق در جشن و سرور ایران باستان، امکان تولد اندیشه های زهدگرایانه و خلوت گزینی نبود. لذا باید سرچشمه اینگونه افکار و عقاید را در خارج از ایران و میان بوداییان جستجو کرد. او در ادامه توضیح میدهد که چگونه این باور به ایران وارد شده؛ در میان برخی از مردم رخنه کرد و نهایتا با رسوخ به اندیشه های مانی و مانویان، تبدیل به یک آیین شد. در ادامه و پس از سقوط ساسانیان به دست اعراب، با اسلامیزه شدن ایران و فرهنگ ایران، این باورهایی که بعدها به نام تصوف مشهور شد، نیز رنگ و لعاب اسلامی گرفت. ایرانیان که شکوه گذشته خود را از دست داده بودند، آرام آرام برای مبارزه با یاس و ناامیدی، به گوشه گیری و زهدگرایی روی آوردند و بدینگونه تصوف روز به روز در میان مردم بیشتر طرفدار پیدا کرد….
سپتامبر 28