کتاب “شعله طور” درباره زندگی و اندیشه حلاج

نوشته عبدالحسین زرین کوب

در کتاب شعله طور، زندگی و اندیشه‌ های حسین‌ بن‌ منصور حلاج ـ عارف معروف، مقتول به سال ۳۰۹ هجری قمری ـ در قالب نثر ادبی و داستانی روایت شده است. ضمن آن كه اندیشه ‌های عرفانی و اشعار حلاج نیز در این كتاب ارزیابی شده است. دكتر عبدالحسین زرین کوب مجموعه حاضر را براساس اسناد موجود درباره حلاج نوشته، بعلاوه برآن از دست نوشته پیشین خود در خصوص احوال حلاج استفاده کرده است. دکتر زرین کوب در مقدمه این کتاب اشاره کرده اند که یادداشت های خود پیرامون شخصیت حلاج که سالها پیش آنها را نوشته اند و اینک به طور اتفاقی یافته اند اساس تنظیم این کتاب بوده است. ایشان در جایی از مقدمه کتاب در این باره گفته اند: “اکنون که در آنها باز می نگرم درستی هیچ یک از این اسناد را نمی توانم خالی از هر شبهه ای تضمین کنم. می پندارم که این اسناد اگر تصویر واقعی از احوال روحی یک قدیس و یک قهرمان مانند حلاج هم نباشد، به هر حال سعی مجدانه ای برای بازسازی عصر اوست … حلاج این روایات، حلاج تاریخ است ـ جز آن كه از دیدگاه یک مورخ تصویر نشده است ـ دیدگاه یک قصه‌ پرداز هم با آن آمیخته است. تصویر سایه روشنی از صحنه ‌سازی و خیال‌ پردازی را شامل است كه شاید از یك تحقیق خشک تاریخی بیشتر و بهتر، حالات و مقالات حلاج را نشان می‌دهد.