نویسنده: احمد کسروی ،
این رساله که نخستین اثر جدی کسروی بشمار می‌آید که در سطح جهانی نیز بسیار تأثیرگذار بوده است و منجر به نظریه جدیدی در ایران در مورد وجود ریشه ایرانی در زبان آذری گردید. دانشنامه ایرانیکا در مورد این کتاب کسروی می‌گوید: این کتاب دارای یک جایگاه علمی برجسته در سراسر جهان می‌باشد. انتشار این اثر را نیز می‌توان تأییدی بر پیوند ناگسستنی ایرانیان آذری زبان با سایر ایرانیان دانست. بررسی رابطه زبانی ایرانیان گذشته به همان اندازه که نشان دهنده وحدت زبانی آن‌ها در آینده است، بلکه ابزاری بود برای نشان دادن اینکه تمام ایرانیان از یک هویت پیوسته و جاودانه برخوردارند. اين كتاب نشان ميدهد كه مليت آذربايجاني، ايراني، زبانش فارسي آذري و تاريخش همواره با ديگر ايرانيان بهم بسته بوده و ميباشد.
