نوشته پیروز مجتهدزاده
مبحث هویت ایرانی در ارتباط با دموکراسی، که از مباحث جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک است، موضوع اصلی کتاب حاضر محسوب می‌شود. نویسنده می‌کوشد تا مباحث جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک به سوی ادبیات عرفانی ایرانی کشیده شود و از مفاهیم ادبی و عرفانی در پروراندن مباحث جغرافیای سیاسی یاری گرفته شود. بر این اساس در فصل اول کتاب، به عنوان مقدمه، اهمیت بازنگری تاریخ در راه خودشناسی ملی بررسی شده است. در این فصل نویسنده به برخی مفاهیم جدید در جغرافیای سیاسی ژئوپلیتیک، از جمله ژئوپلیتیک شیعه، شکل‌گیری ژئوپلیتیک جدید ایالات متحده و مساله محیط زیست می‌پردازد. فصل دوم به تعریف دموکراسی در دنیای مدرن و ایران و رابطه‌ی آن با روشنفکری پویا اختصاص دارد. چیستی هویت، بحثی در اهمیت شناخت هویت ایرانی و نیروهای ناسیونالیسم و جهت‌گیری‌های نوین آن از مباحث فصل سوم به شمار می‌رود. نویسنده، پیدایش ایران و قوام یافتن نام این کشور و مفهوم سرزمینی ایران را در فصل چهارم بررسی می‌کند و از هویت و فرهنگ ایرانی در عصر باستان و تقابل آن با اعراب و ترکان سخن می‌گوید. در فصل بعد، نویسنده دادگری را فلسفه حکومت ایرانی و میراث فرهنگی ایران باستان می‌داند و به مفهوم مرز و نخستین شکل‌گیری‌های آن در تاریخ ایران اشاره دارد. در فصل پایانی نیز نسبت ملت، حکومت و سرزمین با یک‌دیگر در ایران نو (عصر مشروطیت) بررسی می‌شود. نویسنده در این فصول سعی می‌کند به این پرسش پاسخ گوید که آیا ایرانیان دشمن دموکراسی بوده‌اند؟ یا این که ایده‌ی دادگری در ایران باستان به منزله یکی از اصول پنج‌گانه دینی در ایران شیعی زیربنایی برای ایجاد دموکراسی فراهم می‌آورد.
