دکتر مارگارت میچرلیش
سالهاست که در رسانه های آلمانی زبان, وقتی سخن به خانم دکتر مارگارت میچرلیش می رسد, همه با احترام خاص از First Lady وGrande Dame ”جامعه روانکاوی” , ”اسطوره و شخصیّت نمونه فمینیسم» آلمان یاد می کنند.
مارگارت میچرلیش در 17 ژوییه سال 1917 در گراستن / دانمارک متولد شد. دبیرستان را همان جا به پایان برد. سپس درمونیخ و هایدلبرگ طبّ خواند و درزوریخ روانکاوی آموخت.
در اولین سالهای پس از جنگ جهانی دوم, به اتفاق همسرش دکترالکساندرمیچرلیش ( در آن دوران مشهورترین روانپزشک آلمان), به احیاء جامعه روانکاوی – که در سرکوبهای دوران هیتلر ازهم پاشیده بود – همت گماشت. درسفر به لندن و درطول سالهای آموزش و کارعلمی درایالات متحده آمریکا به تلاشهایش ادامه داد و درنوسازی پیوندهای گسسته روانکاوان برجسته آلمانی به جدّ کوشید. سرانجام, وقتی درسال 1960 «انستیوی روانکاوی زیگموند فروید» درشهر فرانکفورت آلمان پایه ریزی شد, مارگارت میچرلیش جزو گروه کوچک اساتید مؤسس بود و همان جا به کارو تدریس مشغول شد.
ابتداء, برای بیش ازیک دهه,موضوع اصلی پژوهش علمی و کار تحلیلگری مارگارت میچرلیش بررسی و کاوش, تشخیص و درمان عواقب روانشناختی- اجتماعی فاشیسم هیتلری بود. به اتفاق همسرش دراین زمینه آثار بدیعی منتشرکرد که فهم مسائل و تشخیص رسوبات تجربه نازیسم را ژرفا بخشیدند.
این آثار – بیش از همه کتاب ” عاجزازغمگساری” – شهرت فوق العاده ای یافتند و نقشی مهم در کار روشنگری چند نسل بعد از جنگ داشتند. اهمیت اثر فوق الذکر در حدّی بوده است که هنوزهم, پس ازحدود نیم قرن, مرتب تجدید چاپ می شود.
ازهمان دهه 60 به بعد, مارگارت میچرلیش پیوسته به عمق معضلات رفتاری و روانشناختی ناشی از حاکمیّت فاشیسم توجه داشته است. به ویژه مسایل و کلاف پیچیده ى «ستم و سرکوب» حقوق زنان یکی از موضوعهای اصلی کار و کوشش پژوهشی و مداخله سیاسی- اجتماعی وی را تشکیل داده است. میچرلیش یکی ازفعالترین و معروفترین روانکاوان بود که بعد از جنگ به یاری و همبستگی با جنبش زنان آلمان برخاستند. دراین مسیر,مارگارت میچرلیش تحلیلها و پیشنهادات تازه داشت: قدرت سیاسی را نباید کم گرفت, زنان باید در همه عرصه ها فعال شوند. ازسیاستگذاری در تعلیم و تربیت, تا اموراجتماعی و …. تا قدرت سیاسی. مشارکت و همکاری متقابل با مردان مترقی و… خلاصه پیش بردن اصل برابری درزندگی اجتماعی و همسری.
رویکرد میچرلیش به این مسائل از مواضع کلاسیک فمینیستی متمایز بود. رفته رفته جنبش جوانان, و بخصوص بخشهای تازه نفس از کوشندگان جنبش زنان, به نظرات و پیشنهادهای میچرلیش توجه فزاینده پیدا کردند. رأی و نظر او خوانندگان بسیار یافت ونویسندگان, روزنامه نگاران و بخصوص فعالان جنبش با مارگارت میچرلیش به صحبت نشستند. خاصل این کار نوع تازه ای ازآثار و کتابهای وی بود. گفت وگوهای تفصیلی با مارگارت میچرلیش پا به عرصه انتشار گذاشت. نه تنها راجع به فمینیسم, بلکه را جع به همه موضوعات جنبش زنان و کل جامعه. این مصاحبه ها, که برای توده مردم روان و قابل فهم بودند, خیلی زود محبوبیت عمومی یافتند و با تیراژ بالا تجدید چاپ شدند. بدین ترتیب کارو تلاش فکری و مبارزاتی مارگارت میچرلیش در طول بیش از نیم قرن اخیر ادامه داشته است. کتابهای ارزشمند و صدها مقاله و مصاحبه و سخنرانی و…
مارگارت میچرلیش که چند ماه دیگر 94 ساله می شود, اکنون به سبب آسیب ستون فقراتش خانه نشین شده ولی کماکان حاضرالذهن, روشن بین و موشکاف, با حافظه ای حیرت انگیز و دقت نظرو هوشی سرشار, چون ضمیرخردمند و روح شجاع جنبش زنان حضوردارد. ازهمه سو مورد احترام فزاینده جامعه است و باران جوایز گوناگون فرهنگی و… برای بزرگ بانوی جنبش روشنگری آلمان سر ایستادن ندارد. آثارش مرتب نایاب و بازچاپ می شوند. کتاب – مصاحبه آخرش, « زن سرسخت و استوار» درسال 2007 منتشر و تاکنون بارها تجدید چاپ شده است. آخرین کتابش, « رادیکالیسم کهنسالی», با مقدمه و یک مصاحبه آلیس شوارتسر( معروفترین فمینیست کنونی آلمان) با مارگارت میچرلیش, همین پارسال انتشار یافت و مورد استقبال فراوان قرارگرفت.
یکی از معروفترین مصاحبه های تفصیلی و بلند مارگارت میچرلیش, همین کتابست که برگردان فارسی آن را می بینیید: « آینده نقش از زنان دارد » (1987). این کار اولین بار 11 سال پیش ترجمه ,چاپ و منتشرشد واکنون آن را, پس ازبازخوانی و تصحیحات لازم, با روی جلد – صفحه بندی تازه و افزودن مقدمه و فهرست مهمترین آثارش, به صورت فایل رایگان پ.د.اف, به زنان کوشنده درپیکارآزادی ایران تقدیم می شود.
