نوشته بزرگ علوی،
نام کتاب به شمار کسانی اشاره دارد که در دوران پهلوی اول به مدت چهار سال (۱۳۱۶-۱۳۲۰) به جرم عضویت و فعالیت در یک گروه کمونیستی زندانی شده اند. کتاب گزارشی داستان وار از وقایع زندان است و بزرگ علوی راوی آن. صبح یک روز بهاری سال ۱۳۱۶ خورشیدی، مطابق معمول، آموزگاران در اتاق استراحت گرد هم آمده بودند و در حالی که چای مینوشیدند، پیرامون اوضاع مملکت صحبت می کردند. ناگهان یکی از معلم ها وارد اتاق شد و با رنگ پریده گفت: ” دکتر ارانی را گرفته اند ” راوی داستان را از این مجمل آغاز میکند و با شرح نحوه دستگیری خود در مدرسه، استنطاق بدوی و تفتیش منزل ادامه میدهد. مادامی که در کنج و کنار جغرافیای ذهن، به خاطره شب اول زندان از سرگذرانده میرسد، ناگهان تصویر سیاه و غبارگرفته ای در ذهن و ضمیرش جان و جولان میگیرد. شب اول زندان برای راوی آبستن درد است. از تاریکی سلول، سکوت و صدای یکنواخت چکمه آژان بر روی زمین، دیوارهای منقش به خطوط و دست نوشته های پوشیده در پرده ابهام، زیلوهای آلوده به شپش و سرمای جانسوز گرفته تا ستیز و آویز با این افکار که به غیر از او چه کسانی را گرفته اند و چه اتفاقاتی در پیش است، جملگی زخم هایی عمیق و فراموش ناشدنی بر پیکره راوی داستان است.
