تاریخ عضدی

سلطان احمد میرزا عضد الدوله
شرح حال زنان و دختران و پسران و متضمن سی و هشت سال سلطنت و نوادر احوال فتحعلی شاه قاجار.این کتاب، گزارش نامرتبی از تاریخ دوران سلطنت «آقا محمد خان» و «فتحعلی شاه قاجار» است. مؤلف کتاب، «سلطان احمد میرزا عضد الدوله»، از فرزندان «فتحعلی شاه» است که در سال 1240 ه. ق متولد شد و در اواسط دوره «مظفر الدین شاه قاجار» درگذشت. بیشتر مندرجات کتاب، شرح حال زنان، دختران و پسران «فتحعلی شاه» و همچنین، جزئیات فراوان از وقایع داخل دربار است. عضدالدوله، در این کتاب، به شرح مبسوط و متوالی حوادث تاریخی نمی پردازد. وجهه نظر او تاریخ نویسی نیست بلکه بیشتر نقل خاطرات و گردآوری شنیده ها و مشهودات است. این ویژگی، کتاب را خواندنی و جالب کرده است.«سلطان احمد میرزا عضدالدوله»، شاهزاده ای فاضل و با کمال بود. او اوقات خود را بیشتر به مطالعه و تحقیق می گذراند و کمتر به سیاست می پرداخت. «عضد الدوله» از دوران سلطنت پدرش، «فتحعلی شاه» و «آقا محمد خان»، خاطرات گرانبهایی داشت که آنها را در «تاریخ عضدی» ثبت و ضبط کرده است. کتاب حاضر که به نام مولفش شاهزاده عضدالدوله سلطان احمد میرزا به تاریخ عضدی شهرت یافته کتاب ارزنده ای است در باب سه پادشاه نخستین سلسله قاجاریه یعنی آغا محمد خان بنیان گذار سلسله و بردار زاده اش باباخان که پس از جلوس بر تخت سلطنت به نام فتحعلی شاه خوانده شد و نوه فتحعلی شاه و ولیعد وی محمد میرزا که پس از استقرار بر مسند پادشاهی ایران محمد شاه نامیده شد.